Khám thờ, cấu trúc và ý nghĩa của khám thờ

Khám thờ là một vật dụng thờ cúng quen thuộc trong các gia đình truyền thống Việt Nam, đặc biệt trong các không gian thờ cúng tổ tiên. Khám thờ thường được làm bằng gỗ, có thiết kế hình hộp, với các cửa có thể đóng mở, bên trong thường đặt bài vị hoặc tượng thần linh, tổ tiên. Khám thờ đóng vai trò là nơi thờ tự thiêng liêng, mang đậm tính trang nghiêm và tín ngưỡng.

Cấu trúc của khám thờ được thiết kế theo những quy chuẩn truyền thống, bao gồm nhiều phần với các chi tiết tinh xảo nhằm tôn lên sự trang nghiêm và linh thiêng trong không gian thờ cúng. Dưới đây là cấu trúc cơ bản của một khám thờ: 

1. Phần khung chính: 

Thân khám: Là phần trung tâm, dạng hình hộp chữ nhật hoặc hình vuông, có thể có cửa đóng mở phía trước. Thân khám thường được làm từ gỗ tốt, bền, có thể chịu được khí hậu và thời gian, chẳng hạn như gỗ mít, gỗ gụ, gỗ lim.

Cửa khám: Khám thờ thường có cửa hoặc màn che để đóng mở. Cửa được làm từ gỗ, có thể chạm khắc hoa văn hoặc biểu tượng tín ngưỡng như rồng, phượng, hoa sen, hoa cúc. Cửa này giúp bảo vệ không gian thờ cúng bên trong khỏi bụi bẩn và giữ gìn sự trang nghiêm.

2. Phần trên ( nóc khám): 

Mái khám: Phần trên của khám thường được thiết kế như một mái nhà thu nhỏ, với các chi tiết uốn lượn hoặc chạm khắc biểu tượng mang ý nghĩa phong thuỷ như " lưỡng long chầu nguyệt" ( hai con rồng đối diện nhau quanh mặt trăng), hoặc hình tượng hoa văn truyền thống.

Đỉnh khám: Đôi khi trên đỉnh mái có thêm các chi tiết trang trí như đèn lồng, nến, hoặc tượng linh vật nhỏ.

3. Phần bên trong ( lòng khám) :

Nơi đặt bài vị hoặc tượng thờ: Bên trong khám là nơi đặt các bài vị hoặc tượng thờ của tổ tiên, thần linh. Phần lòng khám có thể có nhiều tầng, mỗi tầng được chia rõ ràng cho từng cấp bậc tổ tiên hay thần linh.

Tầng bệ thờ: Khám thờ thường có bệ nâng phía dưới để tạo sự trang trọng cho các vật thờ bên trong. Bệ này cũng có thể được chạm khắc hoặc trang trí thêm những hoạ tiét đẹp mắt.

4. Phần chân khám: 

Chân đế: Khám thờ thường có chân để nâng đỡ, tạo sự vững chắc và cách ly khỏi mặt đất. Chân khám thường được chạm khắc hoa văn hình rồng, hoa sen, hoặc các hoạ tiết truyền thống khác, mang ý nghĩa bảo vệ và uy nghiêm.

5. Hoa văn và chạm khắc: 

Toàn bộ khám thờ thường được chạm khắc rất công phu, với các hoa văn mang tính biểu tượng như: 

Long( rồng): Biểu tượng cho quyền uy và sức mạnh.

Phụng( phượng): Tượng trưng cho sự thanh cao, thuần khiết.

Mai, cúc, trúc, tùng: Các biểu tượng bốn mùa, thể hiện sự hài hoà với tự nhiên và vũ trụ.

Hoa sen: Biểu tượng cho sự thanh tịnh, thoát tục trong Phật giáo.

6. Chất liệu và màu sắc: 

Gỗ: Khám thờ thường được làm từ gỗ mít, gỗ gụ, gỗ lim vì những loại gỗ này vừa bền, vừa mang lại vẻ đẹp tự nhiên và phong thuỷ tốt lành.

Sơn son thếp vàng; Nhiều khám thờ được sơn son thếp vàng để tôn lên vẻ đẹp sang trọng và thần thánh, thể hiện lòng thành kính.

Ý nghĩa của khám thờ: 

Bảo vệ và che chở: Khám thờ có thiết kế kín với cánh cửa có thể đóng mở, tượng trưng cho sự bảo vệ và che chở cho linh hồn của tổ tiên và thần linh. Đây là nơi đặt các bài vị, tượng thờ, giúp giữ gìn sự tôn nghiêm và linh thiêng trong việc thờ cúng. 

Tính trang nghiêm: Vật liệu gỗ tự nhiên mang lại cảm giác gần gũi với thiên nhiên, vừa bền vững, vừa thể hiện sự lâu bền trong đời sống tâm linh. Gỗ cũng tượng trưng cho sự mộc mạc, giản dị, nhưng lại rất trang trọng và tinh tế, phù hợp với không gian thờ tự.

Tinh thần gia truyền: Khám thờ thường được truyền lại qua nhiều thế hệ, biểu tượng cho sự kết nối và tiếp nối giữa các thế hệ trong gia đình. Việc giữ gìn và chăm sóc khám thờ thể hiện lòng kính trọng với tổ tiên và sự lưu giữ truyền thống.

Sự uy nghi, cao quý: Khám thờ thường được chạm khắc hoa văn tinh xảo, công phu, từ các biểu tượng tôn giáo, hoa văn truyền thống, đến các linh vật mang ý nghĩa phong thuỷ. Những chi tiết này không chỉ tạo nên vẻ đẹp mà còn mang lại sự uy nghi, thể hiện sự tôn thờ thần linh và tổ tiên.

Phân biệt không gian thờ tự: Khám thờ giúp phân định rõ ràng không gian thờ cúng trong gia đình, tạo ra một nơi riêng biệt cho việc tôn thờ, không bị ảnh hưởng bởi các hoạt động khác trong cuộc sống hằng ngày.

Khám thờ là biểu tượng của sự kết nối giữa người sống và tổ tiên, là nơi tôn nghiêm để con cháu thể hiện lòng hiếu kính và giữ gìn truyền thống gia đình. Dưới đây là một số hình ảnh của khám thờ được chế tạo bởi bàn tay lành nghề của các nghệ nhân tại Đồ thờ Hải Mạnh, một trong những xưởng sản xuất đồ thờ lớn nhất tại Nam Định: 

Mọi thắc mắc về sản phẩm xin vui lòng liên hệ Đồ thờ Hải Mạnh: 

Xưởng: TL489 - Hoành Sơn- Giao Thuỷ - Nam Định 

Điện thoại/ zalo: 094.345.9934 - 0913. 870.861

Hà Nội: Biệt thự Lk1 - KĐT Đại Thanh - Thanh Trì

Quảng Trị: 243 Lê Duẩn - TT Ái Tử - Triệu Phong 

Điện thoại: 0985.171.274