Những nguyên tắc trong không gian thờ cúng của người Việt

Không gian thờ cúng trong văn hoá Việt Nam rất quan trọng, thể hiện sự tôn kính đối với tổ tiên và các đấng thần linh. Các nguyên tắc trong không gian thờ cúng của người Việt thường gắn liền với tín ngưỡng, phong tục và những giá trị văn hoá truyền thống. Dưới đây là một số nguyên tắc cơ bản trong không gian thờ cúng của người Việt:

1. Vị trí bàn thờ:

Hướng thờ: Trong phong thuỷ, hướng của bàn thờ rất quan trọng. Bàn thờ thường được đặt ở những vị trí trang trọng, tránh nơi có luồng khí xấu, tránh gió lùa hoặc dưới xà ngang. Thường, bàn thờ được đặt theo hướng " toạ cát hướng cát" ( tức là ngồi ở hướng tốt và nhìn về hướng tốt).

Không gian yên tĩnh: Không gian thờ phải tĩnh lặng, không có sự xao lãng. Thường sẽ được bố trí ở nơi kín đáo, như trong phòng khách, hoặc phòng riêng biệt trong gia đình.

2. Bàn thờ: 

Bố trí tượng/thờ: Bàn thờ phải có đầy đủ các vật phẩm tượng trung cho tổ tiên, thần linh hoặc các vị thánh, như tượng Phật, ông bà tổ tiên, hoặc các thần linh tuỳ theo tín ngưỡng của gia đình. Các vật phẩm này phải được đặt đúng vị trí, hoặc không được để lộn xộn hoặc không sạch sẽ. 

Chất liệu bàn thờ: Bàn thờ thường được làm từ gỗ quý, với thiết kế đơn giản, thanh thoát nhưng cũng rất trang nghiêm. Bàn thờ phải luôn sạch sẽ, không bị bám bụi bẩn. 

3. Các vật dụng thờ cúng: 

Lư hương: Dùng để đốt hương, thể hiện sự kính trọng đối với tổ tiên và các vị thần linh.

Đèn thờ: Đèn hoặc nến dùng để chiếu sáng, tượng trưng cho ánh sáng và sự linh thiêng.

Mâm ngũ quả và lễ vật:  Các món ăn, trái cây hoặc những lễ vật khác dùng để dâng lên tổ tiên. Những lễ vật này phải được chuẩn bị cẩn thận, không hư hỏng, dập nát.

Hương: Hương luôn được thắp để tạo ra một không gian linh thiêng, sạch sẽ. Hương cũng là cầu nối giữa người trần và tổ tiên, thần linh.

4. Nghi thức cúng bái:

Lễ vật và nghi thức: Cúng bái phải tuân thủ theo các nghi thức cổ truyền, như thắp hương, vái lạy, và dâng lễ vật đúng cách. Các nghi thức cúng bái thường đi kèm với lời khấn nguyện, thể hiện lòng thành kính của gia chủ.

Sự thành tâm: Quan trọng nhất trong thờ cúng là sự thành tâm, kính trọng và lòng biết ơn đối với tổ tiên và thần linh.

 5. Thời gian thờ cúng: 

Ngày giỗ, Tết: Người Việt chúng ta thường thờ cúng vào các dịp giỗ tổ tiên, Tết Nguyên Đán, các ngày lễ như lễ Vu Lan, lễ cúng Rằm tháng Giêng, tháng Bảy, tháng Mười,v.v. Đây là những dịp quan trọng để bày tỏ lòng kính trọng đối với tổ tiên và cầu mong an lành, sức khoẻ.

Cúng thường xuyên: Ngoài các dịp lễ Tết, người Việt cũng thường xuyên thắp hương vào mỗi buổi sáng hoặc tối để bày tỏ sự kính trọng.

6. Giữ gìn vệ sinh và sự tôn nghiêm: 

Không gian thờ cúng phải được giữ gìn sạch sẽ, gọn gàng. Các đồ thờ phải được lau chùi thường xuyên, tránh để bụi bẩn bám vào. Không gian thờ cúng không chỉ để thờ cúng mà còn là nơi thể hiện sự tôn trọng đối với người đã khuất. Do đó, không được phép làm ồn ào hoặc để đồ vật lộn xộn ở khu vực này.

7. Những điều kiêng kỵ: 

Không để vật thô bạo gần bàn thờ: Các vật dụng không được thô bạo, không hợp phong thuỷ hoặc không phù hợp với không gian thờ cúng.

Không đặt bàn thờ ơt những vị trí có khí xấu: Tránh đặt bàn thờ gần nhà vệ sinh, gần cầu thang hoặc nơi có gió lạnh, gió mạnh.

Không thay đổi vị trí bàn thờ mà không có lý do chính đáng: Khi đã đặt bàn thờ ở một vị trí tốt, không nên thay đổi thường xuyên vì điều này có thẻ ảnh hưởng đến linh khí. 

Những nguyên tắc này phản ánh sự tôn trọng và lòng thành kính đối với tổ tiên và thần linh, đồng thời thể hiện sự kết nối giữa thế giới vật chất và thế giới tinh thần của người Việt. 

Bàn thờ gia tiên hiện đại của Đồ thờ Hải Mạnh