Lọng thờ, cấu tạo và ý nghĩa của lọng thờ
Lọng thờ là một vật phẩm quan trọng trong không gian thờ cúng của người Việt, đặc biệt trong các lễ hội, nghi lẽ tôn giáo, và tại các đền chùa, đình làng, hoặc nhà thờ họ. Lọng thờ có hình dáng như một chiếc ô lớn, thường làm từ vải lụa với cán bằng gỗ hoặc kim loại, trang trí bằng các hoạ tiết hoa văn tinh xảo như rồng, phượng, mây trời, hoa sen, và các biểu tượng tâm linh như chữ " Thọ", " Phúc", " Lộc".
Cấu tạo của lọng thờ gồm ba phần chính: tán lọng, thân lọng, và chân lọng. Mỗi phần có ý nghĩa và công dụng riêng, tạo nên một chiếc lọng hoàn chỉnh, thể hiện sự trang nghiêm và thiêng liêng trong không gian thờ cúng.
1. Tán lọng (phần ô của lọng):
Tán lọng là phần lớn nhất và quan trọng nhất của lọng thờ, có hình dáng giống chiếc ô hoặc chiếc dù lớn. Nó thường được làm từ vải lụa hoặc gấm, có màu sắc nổi bật (thường là màu đỏ, vàng hoặc xanh), tượng trưng cho sự cao quý. Tán lọng được trang trí với các hoạ tiết truyền thống như rồng, phượng, mây trời, hoa sen hoặc các biểu tượng linh thiêng khác. Đôi khi, trên tán lọng còn thêu các chữ Hán mang ý nghĩa tốt lành như "Phúc", " Thọ", " Lộc". Mép tán lọng có tua rua( hay còn gọi là diềm lọng), thường làm từ chỉ vàng hoặc chỉ bạc, tạo nét mềm mại và uyển chuyển khi lọng được di chuyển.
2. Thân lọng ( cán lọng):
Thân lọng là phần trụ dọc dài, nối từ tán lọng xuống chân lọng. Nó thường được làm từ gỗ, kim loại, hoặc tre, phủ sơn son thếp vàng hoặc khảm nạm, mang lại vẻ sang trọng. Thân lọng thường được khắc chạm hoa văn tinh xảo để tăng thêm tính thẩm mỹ và giá trị tâm linh.
3. Chân lọng:
Chân lọng là phần cuối cùng, giúp giữ cho lọng đứng vững. Thường làm từ gỗ hoặc kim loại, chân lọng cũng có thể được trang trí đơn giản hoặc phức tạp tuỳ theo mức độ trang trọng của lọng. Chân lọng có thiết kế dạng đế vững chắc, giúp lọng không bị nghiêng ngả khi được đặt cố định.
Ý nghĩa của lọng thờ:
Biểu tượng của sự che chở: Lọng thờ mang ý nghĩa tượng trưng cho sự che chở của thần linh, tổ tiên đối với con cháu. Nó thể hiện sự bảo vệ và dẫn dắt của các bậc tiền nhân đối với dòng dõi của họ.
Sự tôn kính và trang nghiêm: Lọng thờ được dùng trong không gian thờ cúng nhằm tăng thêm sự trang nghiêm, tôn kính đối với những người đã khuất hoặc thần linh. Nó thể hiện lòng thành kính của con cháu đối với tổ tiên.
Biểu tượng của quyền lực và địa vị: Trong các lễ hội lớn, lọng thờ thường được dùng để che cho những bậc cao niên, chức sắc hoặc tượng thờ trong lễ rước. Điều này biểu thị sự tôn quý và uy nghi, bởi chỉ có những người hoặc thực thể có địa vị cao mới được sử dụng lọng.
Mang lại may mắn và bình an: Lọng thờ với những hoạ tiết linh thiêng như rồng, phượng, hoa sen, thường được cho là mang lại năng lượng tốt lành, bình an cho gia đình và cộng đồng, đồng thời xua đuổi tà khí.
Tóm lại, lọng thờ là một vật phẩm trang trọng với cấu tạo tinh xảo, được chế từ các chất liệu quý và trang trí tỉ mỉ. Nó không chỉ mang lại vẻ đẹp trong nghi lễ thờ cúng mà còn tượng trưng cho sự tôn kính và bảo vệ, thể hiện lòng thành của con cháu đối với tổ tiên và thần linh.