​Nhân – Duyên, giáo lý căn bản của đạo Phật

​Nhân – Duyên, giáo lý căn bản của đạo Phật

Mien Cao
16/04/2018

Nhân – Duyên, giáo lý căn bản của đạo Phật

“Nhân – Duyên”, cùng với Tứ diệu đế là một trong hai giáo lý căn bản của đạo Phật, do đức Thích Ca Thế Tôn chứng ngộ, là đạo lý chi phối vũ trụ và nhân sinh, không trừu tượng, siêu hình, giáo điều hay khiên cưỡng, mà mang tính định hướng để cho mọi người tuỳ điều kiện, hoàn cảnh, nhận thức áp dụng linh hoạt để dù tu theo cách nào trong 84.000 pháp môn tu Đức Phật đã chỉ ra thì cuối cùng cũng đạt đến mục đích sống yên vui, hạnh phúc.
Phật giáo quan niệm các sự vật, hiện tượng trong vũ trụ luôn luôn vận động và biến đổi không ngừng theo quy luật Thành – Trụ – Hoại – Không (mỗi sự vật đều có quá trình hình thành, phát triển và tồn tại một thời gian, rồi biến chuyển đi đến huỷ hoại và cuối cùng là tan biến; khi mới nhô lên gọi là “Thành”, khi nhô lên cao nhất gọi là “Trụ”, khi hạ dần xuống gọi là “Hoại”, đến khi tan rã lại trở về “Không”) và đều bị chi phối bởi quy luật “nhân – duyên”, trong đó “Nhân” là năng lực phát sinh, là mầm để tạo nên quả và “Duyên” là sự hỗ trợ, là phương tiện cho nhân phát sinh, nảy nở.
Tuỳ vào sự kết hợp giữa “Nhân” và “Duyên” mà tạo thành các sự vật, hiện tượng khác nhau. “Nhân” và “Duyên” cũng không phải tự nhiên có mà nó được tạo ra bởi sự vận động của các sự vật, hiện tượng và quá trình hợp – tan của các “Nhân – Duyên” có trước để tạo ra “Nhân – Duyên” mới. Đó là tính “trùng trùng duyên khởi” theo cách gọi của Phật giáo.
Con người, theo Phật giáo cũng không nằm ngoài quy luật “Thành – Trụ – Hoại – Không” hay “Sinh – Trụ – Dị – Diệt” (đó là chu trình con người được sinh ra, lớn lên, tồn tại, thay đổi theo thời gian và cuối cùng là diệt vong). Khi con người mất đi thì tinh thần cũng theo đó mà tan biến. Phật giáo không công nhận một linh hồn vĩnh cửu, tách rời thân thể để chuyển từ kiếp này sang kiếp khác.
Phật giáo quan niệm mọi sự vật luôn luôn biến chuyển, đổi thay. Mọi thứ ta có, ta nhìn thấy đều chỉ là vô thường. “Vô thường” là không thường xuyên, mãi mãi ở trong một trạng thái nhất định mà nó sẽ luôn biến đổi. Tồn tại hay không tồn tại, có hay không có, đó chỉ là vấn đề thời gian. Khi đầy đủ “nhân – duyên” thì sự vật hiện hữu, gọi là “có”; khi “nhân – duyên” tan rã thì sự vật biến diệt, lại trở về là “không”. Muôn vật từ nhân duyên mà sinh và cũng do nhân duyên mà diệt.

Thuyết “Nhân – Duyên” quan niệm con người tự tạo ra đời sống của mình, con người làm chủ đời mình, làm chủ vận mệnh của mình. Cuộc đời con người vui sướng hay phiền não đều do nhân và duyên mà con người tự tạo ra chi phối. Theo đó, Đức Phật khuyên con người sống hướng thiện, biết yêu thương và chia sẻ, vì hạnh phúc của mọi người và của mình, sống tự tại, an lạc, không để sự vô thường của cuộc sống chi phối, bởi gieo nhân nào thì gặt quả nấy./.

Pinterest