​Ý NGHĨA HÌNH ẢNH HOA SEN TRONG ĐẠO PHẬT

Ý NGHĨA HÌNH ẢNH HOA SEN TRONG ĐẠO PHẬT

Hoa sen (tiếng Phạn: padma) trong Phật giáo là biểu tượng của sự thuần khiết và sinh hóa hồn nhiên. Theo kinh Lalitavistara, phần tâm linh của con người thì vô nhiễm, giống như hoa sen mọc trong bùn mà không bị hôi tanh bởi bùn. Còn theo Phật giáo Mật tông thì trái tim con người giống như đóa sen hàm tiếu, khi Phật tính phát triển bên trong thì đóa sen sẽ nở. Đây chính là ý nghĩa của việc Phật ngồi trên tòa sen.

Trong đạo Phật, biểu tượng hoa sen trắng có 8 cánh nằm trên vòng tròn viền trắng, nền màu xanh lá mạ là huy hiệu của gia đình Phật tử. Ba cánh hoa dưới tượng trưng cho Tam bảo - Phật, Pháp, Tăng; 5 cánh hoa phía trên của tượng trưng cho 5 đức hạnh theo thứ tự từ trái qua phải, từ ngoài nhìn vào là: trí tuệ, hỉ xả, tinh tấn, thanh tịnh, từ bi. 8 cánh sen cũng hàm ý 8 đặc tính tiêu biểu của đạo Phật, đó là:

1. Thanh tịnh – vô nhiễm

Nói đến hoa sen là nói đến sự tinh khiết giữa chốn bùn nhơ. Hoa sen là một loài hoa được sinh ra từ bùn, nếu không có bùn lầy, không có những chất bẩn nuôi dưỡng thì hoa sen không sống được. Loài hoa này không thể trồng nơi sạch sẽ, mà nó được sinh sôi, nảy nở từ chỗ bùn lầy nước đọng nhưng khi vươn lên khỏi mặt nước và xòe nở nó hoàn toàn thơm sạch. Hoa sen mọc lên từ bùn lầy, từ rác rưởi nhơ nhớp. Hoa sen vượt khỏi bùn, nhú lên khỏi mặt nước, vươn mình lên cao, để rồi cuối cùng tỏa ngát hương thơm cho cuộc đời.

Cũng vậy, đức Phật được sinh ra trong cuộc đời với đầy đủ những thú vui ngũ dục bao quanh thế nhưng Ngài đã từ bỏ tất cả những thú vui ấy để đi tìm cho mình một cuộc sống thanh cao vô nhiễm. Cho nên hình ảnh hoa sen trong Phật giáo tượng trưng cho sự vươn lên, giác ngộ, giải thoát ngay tại cõi đời này.

2. Tinh khiết – thanh thoát

Hoa sen đẹp nhưng nét đẹp ấy không sặc sỡ như bao loài hoa khác, đó là một nét đẹp giản dị mà trang nhã. Hương thơm của hoa sen không nồng nàn ngây ngất mà là hương thơm dịu nhẹ khiến lòng người cảm thấy an nhàn, thanh thoát, có lẽ cũng chính vì lý do đó mà hầu như không có loài ong bướm nào tìm đến để hút mật hoa, điều này càng khiến hoa sen đẹp tinh khiết và thanh thoát hơn rất nhiều lần.

Cũng vậy, nét đẹp của một người tu sĩ không phải là sự hấp dẫn về hình sắc mà nét đẹp ấy toát ra từ tâm hồn từ bi và giải thoát. Các tu sĩ không quyến rũ mọi người bằng hương thơm của các loại nước hoa mà hương thơm ấy toả ra từ đời sống phạm hạnh thanh cao.

3. Ngay thẳng

Cọng sen khi vươn lên khỏi nước nó luôn luôn mọc thẳng.

Người tu sĩ khi xuất gia phải giữ thân đoan chính trong tất cả các oai nghi đi, đứng, nằm, ngồi,… giữ tâm ngay thẳng không nịnh hót, a dua với bất cứ ai.

Huy hiệu của đạo Phật

4. Lóng trong

Nơi nào có hoa sen mọc, nơi đó nước được lóng trong. Cũng vậy, giáo lý của đức Phật có thể thanh lọc chuyển hóa từ tâm phàm phu đầy uế nhiễm trở thành tâm thanh tịnh sáng suốt của một bậc thánh. Nơi nào có chư Phật ra đời, nơi đó sẽ đầy sự an lành, hạnh phúc.

5. Mát mẻ

Khi tiết trời trở nên oi bức với cái nóng của ngày hè đó cũng chính là lúc những hoa sen bắt đầu đua nở. Với hương thơm dịu, màu sắc thanh nhã, hoa sen đã góp phần xoa dịu đi sự oi bức khó chịu của mùa hè. Cũng vậy, chư Phật ra đời để đem lại hạnh phúc, an lạc cho tất cả chúng sinh. Giữa cõi đời đầy phiền trược, đức Phật và các vị thánh đệ tử của Ngài đã xuất hiện và đem hương thơm giới đức, ánh sáng của từ bi và trí tuệ trang trải khắp nơi, giúp nhân loại xóa bớt khổ đau, tìm về chân hạnh phúc.

6. Tròn đầy

Hoa sen khi nở cánh hoa xòe rộng lộ ra gương sen tròn trịa bên trong, ngụ ý rằng bên trong mỗi chúng sinh đều có tính giác tròn đầy, một ngày nào đó khi màn vô minh được vén lên thì tánh giác của chúng ta sẽ hiển bày.

7. Hoa và quả kết cùng một lúc

Khi hoa sen nở thì trong hoa đã có gương và hạt. Dụ cho nguyên lý nhân quả trong đạo Phật – một nguyên lý vô cùng sống động và thực tiễn, khi chúng ta gieo nhân thì ngay nơi nhân ấy đã tiềm tàng một quả. Nhân quả là một quy luật tất yếu của cuộc sống, hiểu như vậy chúng ta sẽ can đảm chấp nhận những gì xảy đến trong cuộc đời mình mà không hề oán trách thở than. Chúng ta hãy nỗ lực gieo trồng nhân lành để đem lại hạnh phúc cho tự thân.

8. Rỗng không

Cọng sen mọc thẳng bên trong là những chiếc ống dài trống rỗng, ẩn dụ cho đức tính buông xả của người con Phật. Sở dĩ cuộc đời nhuốm màu đau khổ là bởi chúng ta luôn chấp chặt vào mọi thứ, sắc đẹp, tiền tài, danh vọng,… tất cả những thứ ấy là những miếng mồi ngon để nhân loại xâu xé, tranh giành. Người học Phật thấy rõ những tai hại của sự đam mê và dính mắc, từ đó chủ động xem nhẹ mọi thứ trên đời, không tham đắm mong cầu quá mức.

Như vậy, có thể nói, hoa sen là loài hoa đặc biệt nhất trong các loài hoa. Chính vì thế, từ ngàn xưa, nó đã được dùng làm hình ảnh biểu trưng trong Phật giáo – một biểu tượng giàu ý nghĩa nhân sinh./.